به گزارش همشهری آنلاین، یک‌روز پس از اینکه رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، تأکید کرد آنکارا در عملیات مبارزه با تروریسم خود در سوریه هیچ محدودیتی قائل نخواهد شد و این عملیات را زمینی و هوایی ادامه خواهد داد، دیپلمات‌های ارشد روسیه و آمریکایی آشکارا با هرگونه اقدام نظامی در خاک سوریه مخالفت کردند و از ترکیه خواستند که در این زمینه خویشتن‌داری از خود نشان دهد.
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، دیروز در واکنش به صحبت‌های اردوغان گفت که واشنگتن از ترکیه خواسته چنین عملیاتی را انجام ندهد. این دیپلمات ارشد آمریکایی تأکید کرد که آمریکا همچنان با هرگونه اقدام نظامی که وضعیت سوریه را بی‌ثبات کند، مخالف است.
الکساندر لاورنتیف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور روسیه به سوریه، نیز گفت که مسکو از آنکارا خواسته خویشتن‌داری کرده و از تشدید تنش جلوگیری کند. لاورنتیف به خبرگزاری اسپوتنیک گفت: «مسکو نیاز به یافتن راه‌حل مسالمت‌آمیز برای مسئله کردها را با توجه به حملات ترکیه به سوریه ضروری می‌داند و با شرکای خود در این رابطه تلاش خواهد کرد.»
ماه‌هاست که زمزمه عملیات نظامی گسترده ترکیه در شمال سوریه شنیده می‌شود، با این حال آنچه باعث شد تا ترکیه‌ای‌ها از وقوع حمله قریب‌الوقوع تمام‌عیار هوایی و زمینی به شمال سوریه صحبت کنند، انفجار تروریستی هفته گذشته در استانبول بود که ۶کشته و بیش از ۸۰زخمی برجای گذاشت. دولت ترکیه کردها را مسئول انفجار ۱۳نوامبر در استانبول می‌داند. طبق اعلام آنکارا، عامل حمله که دستگیر شده، به کردهای شمال سوریه موسوم به «ی‌پ‌د» وابسته است.
ترکیه این گروه را شاخه‌ای از حزب کارگران کردستان(پ‌پ‌ک) می‌داند که از سوی این کشور، ایران، آمریکا و اتحادیه اروپا گروهی تروریستی شناخته می‌شود. پ‌ک‌ک بیش از ۷۰سال است که به‌صورت مسلحانه علیه دولت مرکزی ترکیه می‌جنگد. گرچه هیچ گروهی مسئولیت این انفجار را برعهده نگرفت، اما آنکارا در نهایت پ‌پ‌ک را مسئول این انفجار خوانده است. در چند روز گذشته حملات متقابلی میان ارتش ترکیه و گروه‌های کرد مستقر در مناطق شمالی سوریه صورت گرفته است. حال دولت ترکیه از آغاز قریب‌الوقوع عملیات زمینی در سوریه صحبت می‌کند.
تمام کردن کار ناتمام روسیه
اردوغان که برای افتتاح بازی‌های جام‌جهانی فوتبال به قطر رفته بود، در بازگشت از این سفر به خبرنگاران گفت: «آنکارا به این دلیل در سوریه عملیات نظامی انجام می‌دهد که روسیه نتوانست به وعده خود برای دور کردن یگان‌های کرد از مرزهای ترکیه عمل کند. روسیه قرار بود طبق توافق ۲۰۱۹سوچی، شمال عراق و سوریه را از حضور تروریست‌ها پاک کند اما نتوانست به وعده خود عمل کند. ما اما نمی‌توانیم در برابر تروریسم ساکت باشیم.»
به‌نظر می‌رسد که ترکیه برای انجام این عملیات منتظر موافقت روسیه نخواهد ماند. فخرالدین آلتون، رئیس مرکز ارتباطات نهاد ریاست‌جمهوری ترکیه، چندی پیش در پاسخ به این پرسش که آیا عملیات نظامی ترکیه بدون رضایت یا حمایت روسیه محقق خواهد شد یا خیر گفته بود: «۲کشور از روابط دیرینه و در عین حال بسیار واقع‌بینانه‌ای برخوردار هستند. اگرچه روابط خوبی در بسیاری از حوزه‌ها وجود دارد، اما طبیعی است که ۲دولت مستقل در مورد هر موضوعی توافق کامل نداشته باشند. ممکن است رویکردهای متفاوتی درباره ماهیت بحران در میدان و راه‌های خروج احتمالی وجود داشته باشد. ترکیه تحت رهبری اردوغان به کشوری تبدیل شده که منافع خود را در اولویت قرار می‌دهد و نیاز خود را برطرف می‌کند. در سال‌های اخیر این موضوع قابل رویت است. البته بین کشورهای مربوطه تبادل‌نظر وجود دارد اما اقدامات ترکیه منوط به اجازه یا رضایت کسی نیست.»
روسیه اما دلایل زیادی برای جلوگیری از عملیات ترکیه در سوریه دارد که مهم‌ترین آن جنگ اوکراین است. رویترز نوشته است: مسکو به‌دلیل جنگ اوکراین تلاش می‌کند تا از تشدید تنش‌ها در سوریه جلوگیری کرده و موقعیت خود را در این کشور حفظ کند. به‌گفته منابع ترکیه‌ای، روسیه به‌دلیل تمرکز بر جنگ اوکراین به آرامی در حال خارج کردن نیروهای نظامی خود از سوریه است و در این بین از ترکیه می‌خواهد تا از ایجاد تنش‌های جدید در این کشور خودداری کند.
اما این تمام ماجرا نیست. برخی ناظران نیز بر این باورند که با خروج چراغ‌خاموش روسیه از سوریه، ترکیه قصد دارد تا با انجام عملیات نظامی جای خالی مسکو را در سوریه پر کرده و دست بالا را در تحولات این کشور داشته باشد.
کمرنگ کردن نقش آمریکا در سوریه
برخی ناظران گمانه‌زنی می‌کنند که ترکیه در عملیات خود در شمال سوریه علاوه‌بر مقابله با شبه‌نظامیان کرد و تمام کردن کار ناتمام روسیه، نیم‌نگاهی نیز به کمرنگ کردن نقش آمریکا در سوریه دارد؛ گمانه‌زنی‌ای که چندان هم دور از واقعیت به‌نظر نمی‌رسد به‌ویژه اینکه همین ۲روز پیش رسانه‌های ترکیه‌ای از حمله جنگنده‌های ارتش این کشور به مقر نیروهای آمریکایی در حسکه سوریه خبر دادند. نیروهای آمریکایی در حسکه مسئول آموزش شبه‌نظامیان کرد هستند.
فرانس۲۴ نوشته است: واشنگتن در سال۲۰۱۴ برای مقابله با گروه تروریستی داعش در سوریه عمیقا به کردهای سوریه موسوم به یگان‌های مدافع خلق(ی‌پ‌گ) وابسته بود. این در حالی است که از نگاه آنکارا ی‌پ‌گ شاخه سوری گروه تروریستی پ‌ک‌ک است که از سال۱۹۴۸ تاکنون علیه دولت ترکیه می‌جنگند. بر این اساس، آمریکا در گذشته بارها از حمله ترکیه به کردهای سوریه جلوگیری کرده یا با اعمال فشار زمان عملیات‌های ترکیه علیه متحدانش را کاهش داده است. واشنگتن این بار نیز احتمالا برای توقف عملیات ترکیه در شمال سوریه به آنکارا فشار خواهد آورد اما رابطه پرتنش کنونی میان ۲کشور احتمالا باعث خواهد شد که کار چندانی از پیش نبرد.
روزنامه جورزالم‌پست، چاپ تل‌آویو نوشته: ترکیه پس از میانجیگیری برای توافق ارسال غلات میان روسیه و اوکراین، اکنون خود را به‌عنوان ضامن قرارداد این توافق و هاب انرژی برای روسیه معرفی کرده است. آنکارا همچنین روابط خود را با تل‌آویو توسعه داده و بنابراین می‌تواند بر روابط میان واشنگتن- تل‌آویو و مسئله فلسطین نیز تأثیر بگذارد؛ شرایطی که کار را برای واشنگتن جهت اعمال فشار بر آنکارا بسیار دشوار می‌کند
ابعاد داخلی عملیات نظامی
گذشته از عملیات تروریستی هفته گذشته استانبول، آنچه اردوغان را ترغیب کرده تا با وجود مخالفت متحدان کلیدی چون روسیه عملیات نظامی در سوریه را اجرایی کند، انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست‌جمهوری ۶ماه آینده در این کشور است. ترکیه پیش از این هم ۴مورد عملیات نظامی زمینی در سوریه داشته و وارد خاک این کشور شده است. هر ۴مداخله مهم نظامی ترکیه در سوریه در آستانه انتخابات داخلی اتفاق افتاده است.
ناظران سیاسی با اشاره به احساسات ملی‌گرایانه قوی در ترکیه معتقدند که اردوغان احتمالا تهاجم نظامی را یکی از راه‌های افزایش شانس خود برای پیروزی در انتخابات می‌بیند. فرانس۲۴ در این‌باره نوشته: «اردوغان برای پیروزی در انتخابات ژوئن به حمایت تمام‌قد حامیان ملی‌گرای خود نیازمند است.»
عملیات‌های نظامی ترکیه در سوریه
عملیات سپر فرات(آگوست۲۰۱۶ تا مارس۲۰۱۷): هدف ترکیه از این عملیات مقابله با گروه تروریستی داعش و از سوی دیگر شبه‌نظامیان کرد شمال استان حلب بود که از حمایت آمریکا برخوردار بودند. در این عملیات، مناطقی به وسعت ۱۰۰کیلومتر از مرز ترکیه در خاک سوریه از داعش پاکسازی شد و نیروهای ترکیه موفق شدند تا شهرهای استراتژیکی چون جرابلس و الباب را تصرف کنند. این عملیات به آنکارا اجازه داد تا یک منطقه حائل میان ترکیه و مناطق تحت کنترل کردها در شمال سوریه ایجاد کند.
عملیات شاخه‌زیتون(ژانویه تا مارس۲۰۱۸): دومین عملیات نظامی در سوریه مشخصا کردهای سوریه در شمال غربی عفرین را هدف قرار داد؛ منطقه‌ای که تا امروز نیز تحت کنترل مخالفان دولت سوریه است. براساس ارزیابی‌های سازمان ملل، در جریان این عملیات نیمی از ۳۲۰هزار ساکن این منطقه مجبور شدند از محل زندگی خود فرار کنند.
عملیات چشمه صلح(اکتبر۲۰۱۹): عملیات چشمه صلح، سومین اقدام نظامی ترکیه علیه سوریه از سال۲۰۱۶ بود. در این عملیات، ترکیه از طریق زمین و هوا، به مواضع نیروهای کرد در شمال‌شرقی سوریه حمله کرد. گروه‌های مورد حمایت آنکارا کنترل نواری به وسعت ۳۰کیلومتر از مرز ترکیه و سوریه را به‌دست گرفتند.
عملیات سپر بهار(فوریه۲۰۲۰): عملیات سپر بهار برخلاف دیگر حملات ترکیه به‌طور خاص برای توقف پیش‌روی نیروهای دولتی سوریه در استان ادلب طراحی شده بود. این عملیات که با وجود مخالفت‌های آشکار روسیه انجام شد، خطر رودررویی آنکارا و مسکو را به‌شدت افزایش داد. عملیات سپر بهار در نهایت پس از یک هفته و با سفر اردوغان به مسکو برای امضای توافقنامه آتش‌بس در ادلب به پایان رسید.
نظر شما